یاد و نام نی ریز در تاریخ میانه ایران - بخش دوم
دانشنامه تاریخ » نی ریز از سده پنجم تا صفویه »
بخش نخست این مقاله را اینجا بخوانید. اما در قرن پنجم، نیریز عرصهٔ جدال دیلمیان، سلغریان و شبانکارگان گردید. این جدال تا انضمام نیریز به قلمرو شبانکارگان ادامه یافت. به گزارش محمّدبن علی بن محمد شبانکاره در کتاب پرارزش مجمع الانساب، در نیمهٔ اول قرن پنجم هجری، نیریز در دست دیلمیان و به‌خصوص شیعهٔ آل‌بویه بود. آنان از اواخر قرن چهارم، تکاپوی خویش برای در دست گرفتن حکومت نواحی مختلف ایران را آغاز کردند و با تصرف نواحی مختلف ازجمله...
دانشنامه تاریخ » نی ریز از سده پنجم تا صفویه »
بخش نخست این مقاله را اینجا بخوانید. اما در قرن پنجم، نیریز عرصهٔ جدال دیلمیان، سلغریان و شبانکارگان گردید. این جدال تا انضمام نیریز به قلمرو شبانکارگان ادامه یافت. به گزارش محمّدبن علی بن محمد شبانکاره در کتاب پرارزش مجمع الانساب، در نیمهٔ اول قرن پنجم هجری، نیریز در دست دیلمیان و به‌خصوص شیعهٔ آل‌بویه بود. آنان از اواخر قرن چهارم، تکاپوی خویش برای در دست گرفتن حکومت نواحی مختلف ایران را آغاز کردند و با تصرف نواحی مختلف ازجمله...
یاد و نام نی ریز در تاریخ میانه ایران - بخش نخست
دانشنامه تاریخ » نی ریز در دوره اسلامی تا سده چهارم »
هر چند نیریز تاریخی بسیار طولانی دارد و آثاری از دوره‌ی ماقبل تاریخ و دوره‌ی ایران باستان در آن کشف شده است، همچنین آثاری از کارگاه‌های ذوب فلز در آن ناحیه یافت شده و به استناد الواح خزانه تخت جمشد نام آن ناذی‌زی قید شده است اما قدم گذاشتن در سرگذشت این دیار کهنسال، به عرصه‌ی روشن و بدون ابهام تاریخ مربوط به ایران بعد از اسلام است. زیرا به عکس دوران باستان که تاریخ این ناحیه مسکوت...
دانشنامه تاریخ » نی ریز در دوره اسلامی تا سده چهارم »
هر چند نیریز تاریخی بسیار طولانی دارد و آثاری از دوره‌ی ماقبل تاریخ و دوره‌ی ایران باستان در آن کشف شده است، همچنین آثاری از کارگاه‌های ذوب فلز در آن ناحیه یافت شده و به استناد الواح خزانه تخت جمشد نام آن ناذی‌زی قید شده است اما قدم گذاشتن در سرگذشت این دیار کهنسال، به عرصه‌ی روشن و بدون ابهام تاریخ مربوط به ایران بعد از اسلام است. زیرا به عکس دوران باستان که تاریخ این ناحیه مسکوت...
نی ریز در دوره اسلامی تا سده چهارم
دانشنامه تاریخ » نی ریز در دوره اسلامی تا سده چهارم »
دانسته‌‌‌‌‌‌‌‌‌هاى ما درباره نیریز و توابع آن، منحصر به گزارش هایى است که جغرافى‌‌‌‌‌‌‌‌‌نویسان مسلمان به دست داده‌‌‌‌‌‌‌‌‌اند. این منابع عبارت‌‌‌‌‌‌‌‌‌اند از: مختصر البلدان ابن‌‌‌‌‌‌‌‌‌فقیه ؛ المسالک و الممالک ابن خردادبه ؛ الخراج وصنعه الکتابه قدامه ؛ مسالک الممالک اصطخرى ؛ صوره الارض ابن‌‌‌‌‌‌‌‌‌حوقل ؛ حدود العالم من المشرق الى المغرب ؛ اشکال العالم جیهانى ؛ احسن التقاسیم فى معرفه الاقالیم مقدسى، و فارسنامه ابن‌‌‌‌‌‌‌‌‌بلخى. ابن خردادبه، قدامه، اصطخرى و جیهانى، سرزمین فارس را به پنج...
دانشنامه تاریخ » نی ریز در دوره اسلامی تا سده چهارم »
دانسته‌‌‌‌‌‌‌‌‌هاى ما درباره نیریز و توابع آن، منحصر به گزارش هایى است که جغرافى‌‌‌‌‌‌‌‌‌نویسان مسلمان به دست داده‌‌‌‌‌‌‌‌‌اند. این منابع عبارت‌‌‌‌‌‌‌‌‌اند از: مختصر البلدان ابن‌‌‌‌‌‌‌‌‌فقیه ؛ المسالک و الممالک ابن خردادبه ؛ الخراج وصنعه الکتابه قدامه ؛ مسالک الممالک اصطخرى ؛ صوره الارض ابن‌‌‌‌‌‌‌‌‌حوقل ؛ حدود العالم من المشرق الى المغرب ؛ اشکال العالم جیهانى ؛ احسن التقاسیم فى معرفه الاقالیم مقدسى، و فارسنامه ابن‌‌‌‌‌‌‌‌‌بلخى. ابن خردادبه، قدامه، اصطخرى و جیهانى، سرزمین فارس را به پنج...
اردشیر بابکان، زاده‌ی بختگان - قسمت دوم
دانشنامه تاریخ » نی ریز پیش از اسلام »
قسمت اول این مقاله را در بخش نخست اردشیر بابکان، زاده ی بختگان بخوانید. اردشیر از منظرِ فردوسی بخش آخر شاهنامهٔ فردوسی به شاهان ساسانی اختصاص دارد که در پی احیای عظمت امپراتوری باستانی ایران بودند. بنیان‌گذار این سلسله، پادشاه جنگجو، اردشیر بود که اجدادش از پایین‌ترین طبقات اجتماعی برخاسته بودند تا سرنوشت بزرگ خویش را محقق سازند. تاج‌گذاری اردشیر ظاهراً حدود سپتامبر سال ۲۲۶ میلادی در تیسفون تاج‌گذاری کرد. یادگار آن در نقش‌های برجستهٔ صخره‌های پارس باقی است. (۱۹) ممکن است تاج‌گذاری...
دانشنامه تاریخ » نی ریز پیش از اسلام »
قسمت اول این مقاله را در بخش نخست اردشیر بابکان، زاده ی بختگان بخوانید. اردشیر از منظرِ فردوسی بخش آخر شاهنامهٔ فردوسی به شاهان ساسانی اختصاص دارد که در پی احیای عظمت امپراتوری باستانی ایران بودند. بنیان‌گذار این سلسله، پادشاه جنگجو، اردشیر بود که اجدادش از پایین‌ترین طبقات اجتماعی برخاسته بودند تا سرنوشت بزرگ خویش را محقق سازند. تاج‌گذاری اردشیر ظاهراً حدود سپتامبر سال ۲۲۶ میلادی در تیسفون تاج‌گذاری کرد. یادگار آن در نقش‌های برجستهٔ صخره‌های پارس باقی است. (۱۹) ممکن است تاج‌گذاری...
اردشیر بابکان، زاده‌ی بختگان - قسمت نخست
دانشنامه تاریخ » نی ریز پیش از اسلام »
زادگاه اردشیر بابکان اردشیر بابکان فرزند ساسان در سال ۱۸۰ میلادی یعنی ۱۸۲۶ سال پیش در روستای «خیر» واقع در حاشیهٔ جنوبی دریاچهٔ بختگان فارس چشم به دنیا گشود. در تاریخ بلعمی آمده است که: «اصطخر را روستایی ست [و آن را روستای خیرو خوانند و آنجا دیهی است](۱) نام وی طیروده، اردشیر از آن دیه بود، [و آن دیه بدو بازخوانند].»(۲) بنا به روایت جغرافی‌دانان و مورخین اسلامی، ازجمله طبری (۳)(۴) اردشیر سرسلسلهٔ ساسانی در روستایی به نام «تیروده» از...
دانشنامه تاریخ » نی ریز پیش از اسلام »
زادگاه اردشیر بابکان اردشیر بابکان فرزند ساسان در سال ۱۸۰ میلادی یعنی ۱۸۲۶ سال پیش در روستای «خیر» واقع در حاشیهٔ جنوبی دریاچهٔ بختگان فارس چشم به دنیا گشود. در تاریخ بلعمی آمده است که: «اصطخر را روستایی ست [و آن را روستای خیرو خوانند و آنجا دیهی است](۱) نام وی طیروده، اردشیر از آن دیه بود، [و آن دیه بدو بازخوانند].»(۲) بنا به روایت جغرافی‌دانان و مورخین اسلامی، ازجمله طبری (۳)(۴) اردشیر سرسلسلهٔ ساسانی در روستایی به نام «تیروده» از...
خاطرات حاج سیّاح در گذر از نیریز
دانشنامه تاریخ » نی ریز در دوره قاجاریه »
حرکت از سیرجان (دولاب) به سوی نیریز (اواخر رمضان ۱۲۹۵ قمری- مهر ۱۲۵۷ شمسی) میرزا محمد علی محلاتی ملقب به حاج سیاح متولد ۱۲۵۲ قمری (۱۸۳۶ میلادی)، یک جهانگرد و نخستین ایرانی است که رسماً تابعیت ایالات متحدهٔ آمریکا را پذیرفت. وی در خانواده‌ای روستایی اما اهل علم و ادب، در محلات به دنیا آمد. پدرش ملأ محمدرضا محلاتی او را برای تحصیل به تهران فرستاد و عمویش ملأ محمد صادق که متمکن و اهل علم بود، وی را برای...
دانشنامه تاریخ » نی ریز در دوره قاجاریه »
حرکت از سیرجان (دولاب) به سوی نیریز (اواخر رمضان ۱۲۹۵ قمری- مهر ۱۲۵۷ شمسی) میرزا محمد علی محلاتی ملقب به حاج سیاح متولد ۱۲۵۲ قمری (۱۸۳۶ میلادی)، یک جهانگرد و نخستین ایرانی است که رسماً تابعیت ایالات متحدهٔ آمریکا را پذیرفت. وی در خانواده‌ای روستایی اما اهل علم و ادب، در محلات به دنیا آمد. پدرش ملأ محمدرضا محلاتی او را برای تحصیل به تهران فرستاد و عمویش ملأ محمد صادق که متمکن و اهل علم بود، وی را برای...
پیشینه اداره برق نی ریز
دانشنامه تاریخ » نی ریز در دوره پهلوی »
نیریز در سال ۱۳۴۳ خورشیدی برق‌دار شد. در این نوشتار، پیشینهٔ برق نیریز از زبان آقای حاج مصطفی مهدوی*، اولین فرد استخدام‌شده درزمینهٔ برق در نیریز که ۴۰ سال در این صنعت فعالیت داشته است بیان می‌شود. در سال ۱۳۲۴ خورشیدی شرکتی به نام «شرکت سهامی آب و برق فارس» تأسیس شد. این شرکت سهامی عام و بهای هر سهم آن صد تومان بود که تعدادی از سهام آن را مردم خریدند و برای تقویت مالی آن ۷۵۰ سهم توسط دولت خریداری شد....
دانشنامه تاریخ » نی ریز در دوره پهلوی »
نیریز در سال ۱۳۴۳ خورشیدی برق‌دار شد. در این نوشتار، پیشینهٔ برق نیریز از زبان آقای حاج مصطفی مهدوی*، اولین فرد استخدام‌شده درزمینهٔ برق در نیریز که ۴۰ سال در این صنعت فعالیت داشته است بیان می‌شود. در سال ۱۳۲۴ خورشیدی شرکتی به نام «شرکت سهامی آب و برق فارس» تأسیس شد. این شرکت سهامی عام و بهای هر سهم آن صد تومان بود که تعدادی از سهام آن را مردم خریدند و برای تقویت مالی آن ۷۵۰ سهم توسط دولت خریداری شد....
اردشیر بابکان، زاده‌ی بختگان - قسمت سوم
دانشنامه تاریخ » نی ریز پیش از اسلام »
بخش اول این مقاله را در اردشیر بابکان، زاده‌ی بختگان - قسمت نخست بخوانید. بخش دوم این مقاله را در اردشیر بابکان، زاده‌ی بختگان - قسمت دوم بخوانید. تیسفون اردشیر بابکان در سال ۲۲۶ میلادی شهر تیسفون را گرفت و پایتخت خویش را بدان جا برد و پس از او شهریارانِ این خاندان تا سال ۶۵۱ مدت ۴۲۵ سال در این شهر پادشاهی کردند و روی‌هم‌رفته شهر تیسفون بیش از ۷۰۰ سال پایتخت ایران بود و گذشته از آن‌که این شهر در تاریخ ایران نظیری...
دانشنامه تاریخ » نی ریز پیش از اسلام »
بخش اول این مقاله را در اردشیر بابکان، زاده‌ی بختگان - قسمت نخست بخوانید. بخش دوم این مقاله را در اردشیر بابکان، زاده‌ی بختگان - قسمت دوم بخوانید. تیسفون اردشیر بابکان در سال ۲۲۶ میلادی شهر تیسفون را گرفت و پایتخت خویش را بدان جا برد و پس از او شهریارانِ این خاندان تا سال ۶۵۱ مدت ۴۲۵ سال در این شهر پادشاهی کردند و روی‌هم‌رفته شهر تیسفون بیش از ۷۰۰ سال پایتخت ایران بود و گذشته از آن‌که این شهر در تاریخ ایران نظیری...
تأسیس اداره‌ی امنیه (ژاندارمری) در نیریز
دانشنامه تاریخ » نی ریز در دوره قاجاریه »
در زمان سلطنت ناصر الدین شاه قاجار (۱۳۱۳- ۱۳۶۴ هـ. ق) که باب مراودات ایران و اروپا باز شد و مردم ایران کم کم با تمدن و فرهنگ و سایر شئون اجتماعی مردم اروپا آشنا شدند، ناصرالدین شاه قجر به مسافرت فرنگ رفت. پیشرفت‌های کشور فرانسه در شئون گوناگون، تأثیر فوق‌العاده‌ای در شاه نمود. لذا تصمیم گرفت برای ارتش ایران مقداری توپ و اسلحه خریداری و چند تن از افسران رسته‌های مختلف ارتش اطریش را برای تشکیل و...
دانشنامه تاریخ » نی ریز در دوره قاجاریه »
در زمان سلطنت ناصر الدین شاه قاجار (۱۳۱۳- ۱۳۶۴ هـ. ق) که باب مراودات ایران و اروپا باز شد و مردم ایران کم کم با تمدن و فرهنگ و سایر شئون اجتماعی مردم اروپا آشنا شدند، ناصرالدین شاه قجر به مسافرت فرنگ رفت. پیشرفت‌های کشور فرانسه در شئون گوناگون، تأثیر فوق‌العاده‌ای در شاه نمود. لذا تصمیم گرفت برای ارتش ایران مقداری توپ و اسلحه خریداری و چند تن از افسران رسته‌های مختلف ارتش اطریش را برای تشکیل و...
نی ریز در دوره قاجار
دانشنامه تاریخ » نی ریز در دوره قاجاریه »
در این دوره بعد از میر حسام‌الدین عرب، فرزندش محمد حسین‌خان نی‌ریزی (متوفی حدود ۱۲۴۰ ه. ق.)، حاکمنی‌ریز شد. وی، چنانکه مؤلف فارس نامه ناصری می‌گوید: «سال‌ها به احترام گذرانید و به حسن سلوک معروف گردید». محمد حسین‌خان در طول حکومتش با بزرگان علم و هنر معاشرت داشت و خدماتی نیز انجام داد. ملاعبدالجواد نی‌ریزی، خوشنویس توانای نیریز در سده سیزده هجری قمری، ازجمله مصاحبان محمدحسین خان بود و قرآنی نیز برای او در سالِ ۱۲۳۲ ه. ق. کتابت کرد که...
دانشنامه تاریخ » نی ریز در دوره قاجاریه »
در این دوره بعد از میر حسام‌الدین عرب، فرزندش محمد حسین‌خان نی‌ریزی (متوفی حدود ۱۲۴۰ ه. ق.)، حاکمنی‌ریز شد. وی، چنانکه مؤلف فارس نامه ناصری می‌گوید: «سال‌ها به احترام گذرانید و به حسن سلوک معروف گردید». محمد حسین‌خان در طول حکومتش با بزرگان علم و هنر معاشرت داشت و خدماتی نیز انجام داد. ملاعبدالجواد نی‌ریزی، خوشنویس توانای نیریز در سده سیزده هجری قمری، ازجمله مصاحبان محمدحسین خان بود و قرآنی نیز برای او در سالِ ۱۲۳۲ ه. ق. کتابت کرد که...